Vier Soorten Alheira

JOODSE GERECHTEN UIT PORTUGAL

Alheira: een vies uitziend worstje

Alheira is een van oorsprong typisch Joods gerecht dat is bedacht door de Joodse inwoners van Mirandela in de provincie Tras os Montes om vervolging voor het aanhangen van het verkeerde geloof en de galg te ontlopen.

Een “trekzak”

We gaan naar Tavira. Het is mooi weer dus besluiten we lekker een dagschotel te gaan eten langs de rivier. Vanaf de parkeerplaats slenteren we langs het water richting de Romeinse brug en een jammerlijk geluid bereikt mijn gehoorgang. Voor de Irish Pub staan twee dolenthousiaste mannen wild te rukken aan wat mijn moeder altijd zeer oneerbiedig een “trekzak” noemde. In normaal Nederlands is dat een accordeon. Ik heb haar afkeer van dit liederlijke instrument geërfd en ik voel me sacherijnig worden. Met díe herrie kan ik niet gezellig eten, grom ik tegen Kathleen die mij verbijsterd aanstaart. Wat kan jóu dat nou schelen? Gewoon negeren.

Lokaal restaurant

Maar ik ben niet te vermurwen. Niks gezellig dagschotelen langs het water. Mopperend stiefel ik door richting de Romeinse brug. Ongevraagde takkeherrie! We steken de brug over. Kath is inmiddels ook niet heel vrolijk meer door mijn gezeur. Buiten de zone waar de muziek voor mij irritant is, zien we een klein barretje waar je ook iets simpels kan eten. Een verhoogde vlonder met vijf tafeltjes. Er is er eentje vrij. Ziet er wel een beetje ….ehhh achenebbisj uit. Daar dan toch maar? We hebben honger en zakken neer.
Af en toe snerpt nog een trekzak-uithaal het water over. Maar gelukkig houden ze vrij snel op met spelen. Kath voegt me toe dat we daar aan de overkant langs het water ook makkelijk op hadden kunnen wachten. Ze heeft gelijk, maar nu zitten we hier.

De eerste keer

Een uiterst joviale man komt vragen of we iets drinken willen of eten. Beiden dan maar, en hij brengt de kaart. Ik lees die altijd veel minder goed dan Kath, die er een gerecht opmerkt waar we eigenlijk nog nooit van hebben gehoord. Alheira (spreek uit Aljèraa)… wat zou dát zijn? Ik vraag het aan de vriendelijke eigenaar en die legt omstandig uit dat het een soort worst is met ….

Godenspijs

Tsja, eigenlijk van alles. Beetje groente, veel knoflook (lékker!), kip, kalkoen, soms wild, tegenwoordig ook varkensvlees en brood. Ik ben een lafbek. Ik durf niet. Maar Kathleen, mijn held, besteld dit mysterieuze gerecht. De borden worden gebracht; het zíet er eigenlijk niet uit. Ik mag een hapje proeven en ik heb meteen spijt als haren op mijn hoofd van mijn eigen keuze of je kunt zeggen dat zij “mazzel” heeft. Wat is dát onsmakelijk uitziende ding lekker! Het is echt een Joodse godenspijs! 

Joodse inwoners

Maar wat ìs het nou eigenlijk voor ding? Een klein beetje geschiedenis. Vanaf het begin van de 16e eeuw voeren de katholieke koningen van Spanje een schrikbewind over het Iberisch schiereiland. De Joodse inwoners van Portugal krijgen de keuze: bekering tot het christendom of de galg. Niet zo´n heel lastige keuze voor de meeste mensen. Natuurlijk wenst lang niet iedereen zich ècht te bekeren en ondergronds wordt het Joodse geloof beleden. Voor de veiligheid van lijf en leden, moet je natuurlijk wel zorgen dat je niet wordt gesnapt. Daar heeft deze bevolkingsgroep een hele creatieve oplossing voor.

Chorizo aan de balk

Portugal heeft een eeuwenlange traditie van worsten productie. De grondstof hiervoor is varkensvlees. De chorizo´s en hammen hangen in alle huishoudens al eeuwen aan de plafonds. Omdat een varken niet kosjer is, mogen Joden dit niet eten volgens hun religie. En natuurlijk valt dat op; een huis waar het vlees niet aan het plafond bengelt. Je verrader, de goede katholiek, slaapt nooit. In de provincie Tras-os-Montes (achter de bergen) in het dorp Mirandela vindt de “bekeerde” Joodse bevolking er iets op. Ze maakten worsten van brood, kippenvlees, groentes en veel knoflook die ze vervolgens aan het plafond hangen. Zo bengelen ze vrolijk mee met de rest van het dorp. Op die manier overleven de zogenaamde bekeerlingen soms generaties lang, terwijl ze hun geloof en geloofsgemeenschappen in stand houden. Ze blijven onopgemerkt door de buren en verraders.

Twee Alheira restaurants

Ik ben blij met ze, met onze Joodse inwoners van een paar eeuwen terug. Met hun volharding en inventiviteit. Het heeft ons wel Alheira opgeleverd. Dat onsmakelijk uitziende gegrilde worstje. Helaas heeft lang niet elk restaurant het op de kaart staan. We hebben er nu twee gevonden. De ene is dus dat leuke kleine tentje in Tavira; Tempero Caseiro en de andere is Restaurante Avenida in São Brás de Alportel. De laatste vliegen we nog wel eens binnen voor een lunch; echt zo´n Portugese “vreetschuur”, met straffe hand gerund door een Portrugese mama die zich door geen klant laat opjutten. De Alheira is goddelijk en de TV staat zachtjes. Om meer vragen we niet.